Rosarium

W obrębie sandomierskiego rosarium zajmującego powierzchnię 0,26 ha, które założono w 2016 r. przy zbiegu ulic Zawichojskiej i Żwirki i Wigury, posadzono 16 odmian róż. W większości są to gatunki botaniczne, które naturalnie występują w okolicach Sandomierza, głównie na terenie Rezerwatu Przyrody Góry Pieprzowe (gatunki endemiczne). Charakteryzują się one silnym wzrostem pędów, różną barwą i wypełnieniem kwiatów (pojedyncze, półpełne i pełne), odmiennymi terminami kwitnienia i ozdobnymi owocami, jadalnymi dla ptaków. Do ich zalet należy zaliczyć odporność na choroby i szkodniki oraz wysoką tolerancję na spadki temperatury zimą.

Na terenie rosarium znajduje się jedno okazałe drzewo. Jest to jesion wyniosły (Fraxinus excelsior, fot. 1), który w 2019 r. poddany był zabiegom sanitarno-pielęgnacyjnym. Z wnętrza jego korony usunięto posusz, powstały na skutek nadmiernego zagęszczenia i braku dostępu światła. Obecnie jest pięknym soliterem i wygląda na drzewo zadbane. Pod drzewem znajduje się ławka, na której można odpocząć.

Dodatkowo w tym obszarze posadzono kilka drzew m.in. gatunku brzoza brodawkowata (Betula pendula), ale są one jeszcze niewielkie. Wiosną obszar ten ubogacają rośliny cebulowe. Znajdują się tu krokusy, odmiany botaniczne żonkili i tulipanów (fot. 2) oraz cebulice syberyjskie i szafirki (fot. 3), które rozkwitają w różnych terminach. Jesienią 2018 r. wzdłuż chodnika dla pieszych posadzone były cebule szlachetnej odmiany żonkili (fot. 4). W 2019 r. kwitły po raz pierwszy. Z uwagi na podziały cebul oraz konieczność zgromadzenia w nich odpowiednich ilości substancji zapasowych, aby mogły kwitnąć w następnym roku, opóźniane jest koszenie ich liści do momentu naturalnego zasychania.

Wiosną ubiegłego roku wzdłuż głównej alejki w rosarium posadzono trawę ozdobną (Miscanthus sinensis, fot. 5). Jest to gatunek silnie rosnący, który tworzy duże, gęste kępy o wysokości 150–200 cm. Jego liście są efektowne, a kwiaty zebrane w wachlarzowate wiechy mają długość 20–40 cm. Trawa ta po osiągnięciu odpowiednich rozmiarów będzie stanowić wyjątkowy element dekoracyjny o każdej porze roku.

Róże posadzone w wytyczonych obszarach dobrano tak, aby kwitły od maja do końca okresu wegetacyjnego. Najwcześniej zakwitają krzewy róży rdzawej (Rosa rubiginosa). Jej kwiaty mają barwę intensywnie różową, są pojedyncze, ale skupione w kwiatostanach (fot. 6). Kwitnienie odbywa się na pędach ubiegłorocznych. Pędy osiągają wysokość 50–300 cm, są silne, grube, sztywne, bardzo kolczaste, o hakowatych różnej wielkości kolcach; długopędy i pędy kwiatowe mają dodatkowo jasne, szczeciniaste kolce. Pokrój krzewów jest rozłożysty, a one bardzo gęste.

W maju rozpoczyna także kwitnienie róża okrywowa żółta (Ground Cover Yellow Rose 'Frezja', fot. 7). Jej krzewy dorastają do 60–100 cm wysokości, mają zwarty pokrój, a ich liczne pędy są gęsto splątane. Kwiaty gęsto okrywają pędy i maja barwę żółtą.

W czerwcu kwitnienie rozpoczynają kolejne gatunki. Pojedyncze różowe kwiaty charakteryzują różę dziką (Rosa canina, fot. 8). Jej krzewy osiągają wysokość do 300 cm, mają pokrój wyprostowany, przewisający (płaczący, zwisły). Pędy opatrzone są kolcami wygiętymi łukowato.

Róża Jundziłła (Rosa jundzillii) okrywa się kwiatami barwy biało-różowej (fot. 9), które pojawiają się pojedynczo lub po kilkanaście na końcach sztywnych i wyprostowanych pędów, osiągających wysokość do 200 cm.

Kwiaty białe, pojedyncze, zebrane po kilka w kwiatostanach pojawiają się w czerwcu na pędach krzewów róży pomarszczonej (Rosa rugosa ‘Alba’, fot. 10). Krzewy mają pokrój wyprostowany i osiągają wysokość 50–100 (150 cm). Pędy są grube, sztywne, proste, gęsto kolczaste i szczeciniaste, niezbyt rozgałęzione.

W czerwcu rozpoczynają kwitnienie także Rosa DAGMAR HASTRUP 'Fru Dagmar Hastrup' i Rosa ‘Hansa’. Pierwsza z nich ma lekko pachnące, pojedyncze, jasnoróżowe kwiaty (fot. 11) i pomarszczone liście. Kwiaty drugiej również są pachnące ale półpełne i barwy różowo-fioletowej (fot. 12), a liście są także pomarszczone. Krzewy Rosa DAGMAR HASTRUP 'Fru Dagmar Hastrup' osiągają wysokość 60–100 cm i charakteryzują je grube pędy o barwie szarozielonej oraz liczne kolce. Natomiast krzewy Rosa ‘Hansa’ osiągają wysokość 120–150, a nawet 200 cm. Ich pokrój jest rozłożysty, pędy grube, szaro-zielono-brązowe, przewieszające się, z licznymi drobnymi kolcami.

Intensywnie czerwone pełne kwiaty, zebrane w duże kwiatostany pojawiają się w czerwcu na krzewach róż odmiany Rosa FAIRY DANCE ‘Harward’ (fot. 13). Krzewy są niewysokie – do 80 cm, o średnicy do 100 cm. Ich pokrój jest płożący i rozłożysty. Pędy są zielone i elastyczne, ale bardzo kolczaste, zwykle długie i niezbyt silnie rozgałęzione. Przewieszają się pod ciężarem kwiatostanów.

Piękne, ciemnoróżowe do purpurowo-czerwonych kwiaty pojawiają się w czerwcu na krzewach róży francuskiej (Rosa gallica, fot. 14). Krzewy osiągają wysokość do 100–120 cm, są gęste i z licznymi rozłogami. Pędy są proste, niezbyt grube, oliwkowe, później szarobrunatne, nagie z kolcami prostymi lub lekko zagiętymi, igiełkowatymi.

Róża polna (Rosa agrestis) w czerwcu pokrywa się białymi, pojedynczymi kwiatami (fot. 15). Pędy o długości 100–300 cm są zwykle łukowato przygięte, pokryte dużymi i zakrzywionymi kolcami.

W lipcu rozpoczynają kwitnienie kolejne róże. Pierwszą z nich jest Rosa ‘Dart’s Defender’. Wydaje ona kwiaty o delikatnym zapachu, półpełne, barwy różowej (fot. 16). Krzewy charakteryzuje silny wzrost. Pędy o długości 80–120 (200 cm) są wzniesione, wyprostowane i pokryte drobnymi kolcami. Kolejną jest róża eliptyczna (Rosa inodora). Jej kwiaty są jasnoróżowe i zebrane w kwiatostan skąpokwiatowy (fot. 17). Krzew jest bujny, natomiast pędy o długości do 250 cm są długie, wyprostowane lub łukowato na szczycie zagięte, rozgałęziające się. Kolce są jednorodne, tęgie, zwykle hakowate. Nie ma ich na pędach kwiatowych.

Inne róże znajdujące się w rosarium to: róża kutnerowata (Rosa tomentosa) o kwiatach pojedynczych różowych, Rosa ‘Merkury 2000’ PBR, o kwiatach pachnących, pełnych barwy intensywnie czerwonej, różowiejące (fot. 18), Rosa Sheradii Davies o kwiatach pojedynczych barwy różowej i Rosa kostrakiewiczii (Popek).

Wszystkie znajdujące się w rosarium róże cechują niskie wymagania siedliskowe, brak wymagań w stosunku do cięcia, tylko niektóre z nich wymagają delikatnego przycięcia przekwitłych kwiatostanów (AŁ).