III Festiwal Krzemienia Pasiastego

III Festiwal Krzemienia Pasiastego w Sandomierzu 9 września br. rozpoczęła konferencja naukowa zorganizowana w Muzeum Zamkowym w Sandomierzu pod hasłem „50 lat krzemienia pasiastego w biżuterii”. Otwarcia konferencji dokonała w imieniu dyrektora Muzeum Zamkowego Kinga Kędziora-Palińska oraz prof. Anna Szylar prezes Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego, które przy wsparciu dotacji z urzędu miejskiego było głównym organizatorem wydarzenia. Konferencję naukową swoją obecnością uświetniła Anna Krupka wiceminister Sportu i Turystyki. Prelekcję na temat dziedzictwa krzemienia pasiastego i istoty produktu lokalnego w promocji lokalnej, regionalnej, ale i ogólnopolskiej wygłosił Marcin Różycki wiceprezes Polskiej Organizacji Turystycznej. Podkreślił on także istotną rolę krzemienia pasiastego, jako kamienia używanego przez polskich dyplomatów. Całość wydarzenia, czyli Festiwal Krzemienia Pasiastego swoim patronatem objął Rafał Szmytke prezes Polskiej Organizacji Turystycznej.

Konferencja została podzielona na trzy sesje tematyczne. Sesję pierwszą rozpoczął wykład pt. Kontekst archeologiczny w badaniach krzemienia pasiastego, który wygłosił prof. dr hab. Zdzisław Migaszewski z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jako kolejny miał miejsce wykład prof. dr hab. Andrzej Szadkowski, reprezentujący Akademię Sztuk Pięknych w Łodzi, który opowiedział w swoim wystąpieniu o Przestrzeniach wewnętrznych w rzeźbach współczesnych w kontekście natury krzemienia pasiastego. Tę część zamknął wykład o Storytellingu wygłoszony przez prof. dr hab. Andrzeja Bossa z Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Po przerwie odbyła się sesja druga, którą otworzył wykład dr. Dominika Kacpra Płazy dyrektora Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, który opowiadał o Użytkowaniu i znaczeniu krzemienia pasiastego w pradziejach. Po nim swoją prelekcję miał dr Jarosław Kolec z Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi - przybliżył on temat Krzemienia pasiastego i innych kamieni jubilerskich. Na zakończenie drugiej sesji uczestnicy wysłuchali wykładu pt. Siekiery z krzemienia pasiastego – przykład pradziejowej sztuki, czy narzędzia pracy? autorstwa dr. Piotra Mączyńskiego z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ostatnią, trzecią sesję konferencji rozpoczął wykład mgr. Witolda Migala z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, który mówił o Odmianach krzemienia pasiastego i jego wykorzystaniu przez społeczności pradziejowe. Po nim swoją prelekcję wygłosił mgr. inż. Andrzej Wilk opowiadając uczestnikom o Technicznych tajnikach obróbki krzemienia pasiastego. Ważny głos dotyczący Działań promocyjnych wokół krzemienia pasiastego w latach 2000-2022 wygłosił Mariusz Pajączkowski właściciel sandomierskiej Galerii Otwartej, inicjator Festiwalu Krzemienia Pasiastego. Swoistym podsumowaniem całej konferencji było wystąpienie w formie online mgr Katarzyny Kluczwajd pt. Ważne wyczyny, a nie wawrzyny, czyli osobista refleksja na półwiecze krzemienia pasiastego w biżuterii. Istotnym podsumowaniem konferencji i jej zamknięciem było wystąpienie mistrza złotnictwa, pioniera obróbki krzemienia pasiastego do celów jubilerskich artysty Cezarego Łutowicza, który zadał sobie w swoim wystąpieniu ważne pytanie Co dalej z krzemieniem pasiastym? Każda z części konferencji charakteryzowała się ożywioną dyskusją i podsumowaniem.

Przez cały weekend sandomierzanie oraz przebywający w mieście turyści mogli przenieść się w czasie do neolitu za sprawą wioski neolitycznej, która stacjonowała przy skwerze Marcina z Urzędowa, naprzeciwko Zamku Królewskiego. Podczas widowiska uczestnicy mogli się dowiedzieć jak żyli, ubierali się i czym dysponowali dawniej ludzie, a także jak wykonywali codzienne czynności. Wioska cieszyła się dużym zainteresowaniem, szczególnie wśród najmłodszych spacerowiczów.

Piątkowy, festiwalowy wieczór, mimo już jesiennej temperatury, w Sandomierzu było bardzo gorąco, a to za sprawą wspaniałego pokazu mody z krzemieniem pasiastym w roli głównej oraz teatru ognia. W wydarzeniu wziął udział Marcin Marzec burmistrz Sandomierza, który zainicjował powtórne pojawienie się Festiwalu Krzemienia Pasiastego w kalendarzu imprez miejskich. Podczas pokazu, który odbył się na Rynku Starego Miasta w Sandomierzu, została zaprezentowana kolekcja Fundacji Artystycznej GA MON autorstwa Justyny Gamoń Wesołowskiej, inspirowana krzemieniem pasiastym. Ponadto została zaprezentowana biżuteria sandomierskich twórców: Andrzeja Wilka, Cezarego Łutowicza, Ryszardy i Kamila Krzesimowskich oraz Mariusza Pajączkowskiego. Twórcy ci od wielu lat angażują się by promować krzemień pasiasty, posiadają swoje galerie oraz pracownie na Rynku Starego Miasta, ich działalność jest bardzo ważna dla miasta.

Kolekcja zatytułowana nazwą „Odkrywca”, została zainspirowana krzemieniem pasiastym i kulturą ludową. Autorka projektów jest od lat zafascynowana kulturą i sięga do jej źródeł. Zaprojektowała w swojej pracowni nowoczesną i innowacyjną społecznie kolekcję modową. Inspirowane sylwetki strojów powstały w pracowni w toku wieloetapowego procesu twórczego, przemyśleń, konsultacji z etnografami oraz twórcami ludowymi, efektem czego doskonale oddają kulturę naszego regionu. Na wybiegu można było zobaczyć nie tylko stroje tradycyjne, ale także inspiracje i stylizacje dedykowane obecnej chwili, stroje w bardzo nowoczesnej aranżacji, to, co się nosi w Polsce i w Europie. Ten pokaz obudził na nowo wśród wielu zebranych osób, miłość do folkloru, a także do „sandomierskiego klejnotu” – krzemienia.

Tuż po prezentacji kolekcji odbył się wyjątkowy pokaz Teatru Ognia zorganizowany przez Agencję Eventów Historycznych "Sarmata". Ogień, światło i sandomierskie zabytki wyglądały podczas tego wydarzenia niezwykle wyjątkowo. Taniec z ogniem połączył niesamowitą synchronizację tancerzy z widowiskowymi efektami specjalnymi. Dynamiczny fireshow, pełen ognia, iskier, tańca i walki, skupił ogromną publiczność.

Drugi dzień festiwalu obfitował w wiele atrakcji z krzemieniem pasiastym w roli głównej. O godz. 14.00 na Rynku Starego Miasta rozpoczął się spacer "Śladami krzemienia pasiastego w biżuterii", podczas którego odbyły się niepowtarzalne spotkania z sandomierskimi twórcami biżuterii, z wykorzystaniem „kamienia optymizmu”. Cezary Łutowicz, Ryszarda i Kamil Krzesimowscy oraz Mariusz Pajączkowski zachwycili uczestników opowieściami nie tylko o samym krzemieniu, ale także o początkach pracy z „sandomierskim klejnotem”, o swojej pasji, osiągnięciach oraz trendach modowych w zakresie biżuterii. Uczestników wycieczki nie zniechęciła nawet deszczowa pogoda, o czym świadczy fakt, iż w dwóch festiwalowych edycjach spaceru "Śladami krzemienia pasiastego w biżuterii" wzięło udział ok. 40 osób! Szczególne podziękowania należą się partnerom wydarzenia: Panu Cezaremu Łutowiczowi, Panu Mariuszowi Pajączkowskiemu, Pani Ryszardzie i Kamilowi Krzesimowskim za wspaniałe przyjęcie gości-spacerowiczów u siebie.

Po wizycie w trzech pracowniach artystycznych, przyszła kolej na odwiedziny w wiosce neolitycznej oraz zwiedzenie dwóch wystaw biżuterii z krzemienia, w tym jednej unikatowej, jedynej na świecie znajdującej w Muzeum Zamkowym. Wystawa pn. "Krzemień pasiasty oczami studentów" łódzkiej ASP stanowiła idealne zakończenie spaceru. Uczestnicy wyprawy mieli niepowtarzalną okazję uczestniczyć w prezentacji dzieł sztuki z wykorzystaniem „kamienia optymizmu”, w interpretacji młodych artystów oraz w ceremonii wręczenia nagród od sponsorów: Muzeum Zamkowego w Sandomierzu, Pana Cezarego Łutowicza, Pana Mariusza Pajączkowskiego oraz władz Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi.

Sobotni wieczór był również okazją do świętowania 50-lecia krzemienia pasiastego w biżuterii. Z okazji tego jubileuszu po raz drugi samorząd miejski przyznał statuetkę Ambasadora Optymizmu. Uroczysta gala była także pretekstem do uhonorowania 50-letniej pracy twórczej Cezarego Łutowicza. Ambasadorami krzemienia pasiastego w tym roku zostali producent oraz ekipa serialu „Ojciec Mateusz”. Podczas wydarzenia obecni byli Paulina Rzążewska producent serialu „Ojciec Mateusz” z ATM Grupa, Bartłomiej Firlet odtwórca roli aspiranta Antoniego Dziubaka oraz Jędrzej Taranek, który wciela się w rolę sierżanta sztabowego Bartosza Paruzela. Laudację na cześć tegorocznych ambasadorów wygłosił Marcin Marzec burmistrz Sandomierza, który zwrócił się do honorowych gości tymi słowami: Wyróżnienie przyznawane dziś jest już drugim wyrazem uznania dla ambasadorów krzemienia pasiastego – kamienia rzadziej występującego w przyrodzie niż diament. Cieszę się, że to wyróżnienie trafia właśnie do naszych przyjaciół – obsady i producenta serialu. Produkcja ta od 2008 roku zgromadziła przed monitorami milionową publiczność, wywołując uśmiech i wprowadzając optymizm do domów widzów w Polsce, ale także za granicą. Pozytywne emocje, jakie wywołuje od lat serial są w dzisiejszych czasach bardzo pożądane ale i niezwykle potrzebne.

Honorowe określenie ambasadorów optymizmu doskonale pasuje również do wybitnych osiągnięć serialu, do którego zdjęcia powstają w naszym nadwiślańskim grodzie. „Ojciec Mateusz" od początku emisji na małym ekranie, do dziś jest jednym z najbardziej znanych i cenionych seriali telewizyjnych Telewizji Polskiej. Przyczyniający się do promocji miasta serial, prezentuje losy księdza-detektywa, przemierzającego rowerem urokliwe zakątki Sandomierza. Dzięki czemu takie miejsca jak Rynek Starego Miasta, czy ulice jemu przyległe stają się mocno rozpoznawalne dla widzów.

Następnie z rąk gospodarza miasta oraz Wojciecha Czerwca przewodniczącego Rady Miasta Sandomierza a także mistrza Cezarego Łutowicza tegoroczni ambasadorowie odebrali wyjątkową, krzemienną statuetkę. Aktorzy oraz producent podziękowali za nadanie tego tytułu właśnie im, podkreślili także, jak ważny jest dla nich Sandomierz. Burmistrz Marcin Marzec oraz obecna na scenie producent podkreślili, że trwają starania, by krzemień pasiasty stał się jednym z tematów odcinka serialu „Ojciec Mateusz”.

Kolejną, bardzo ważną częścią wydarzenia było wręczenie Cezaremu Łutowiczowi statuetki wykonanej przez jego przyjaciela Andrzeja Wilka z okazji 50-lecia pracy twórczej oraz działań promujących w Polsce oraz poza jej granicami krzemienia pasiastego. Podziękowania na ręce jubilata złożył Marcin Marzec burmistrz Sandomierza, który podkreślił niezwykle ważne miejsce Cezarego Łutowicza w społeczności miasta. Gospodarz miasta zaznaczył, że Jubilat jest nie tylko wyjątkowym twórcą biżuterii, który położył ogromne zasługi dla promocji Sandomierza, jako Światowej Stolicy Krzemienia Pasiastego, ale także niezwykle mądrym, serdecznym, otwartym na współpracę człowiekiem. Na ręce jubilata, w imieniu społeczności miasta trafiła statuetka, kwiaty oraz list gratulacyjny. 

Pozostając w nastroju jubileuszu prowadząca Grażyna Szlęzak zaprosiła kolejno na scenę przyjaciół Cezarego Łutowicza. W przyjacielskim gronie odbyły się ciekawe rozmowy okraszone anegdotami, zabawnymi sytuacjami oraz wspomnieniami dotyczącymi 50 lat pracy Cezarego Łutowicza. Jego przyjaciele Witold Migal, Andrzej Szadkowski, Andrzej Bielak oraz Mariusz Pajączkowski opowiadali o tym, jak wspaniała, pełna emocji i przygód jest wspólna droga pracy z krzemieniem pasiastym – kamieniem optymizmu. Wszyscy Panowie od lat współpracują z Cezarym Łutowiczem.

Ostatnim punktem programu był monodram aktorski Katarzyny Zielińskiej-Jaworskiej pt. „Rewolucja balonowa”, który był swoistą podróżą w czasie do czasów PRL, poprzez lata 90 i pierwsze dziesięciolecia nowego milenium. Rzeczywistość przedstawiona na scenie doskonale współgrała z tym, o czym opowiadali Cezary Łutowicz i jego przyjaciele wspominając 50 lat pracy z krzemieniem pasiastym w biżuterii.

Przedostatnim wydarzeniem, które odbyło się w ramach Festiwalu Krzemienia Pasiatego był finisaż wystawy "Krzemień pasiasty - sandomierski kamień optymizmu" - wystawa była dostępna od połowy czerwca, aż do 11 września w sandomierskim Ratuszu. Zorganizowana we współpracy z Lokalną Organizacją Turystyczną "Partnerstwo Ziemi Sandomierskiej" przyjechała w czerwcu do Sandomierza, prosto z Bratysławy, gdzie była prezentowana od marca w Instytucie Polskim w tej pięknej stolicy europejskiego miasta. Podczas finisażu Katarzyna Batko dyrektor LOT PZS podkreśliła istotną rolę dzieł zebranych wszystkich twórców biżuterii, które można było przez niemal cały sezon turystyczny podziwiać bezpłatnie w miejskim ratuszu. O swoich pracach opowiedziała Ryszarda Krzesimowska, która wraz z synem w jednej z gablot prezentowała swoje prace. Zwróciła ona uwagę na swój charakterystyczny twórczy element jakim jest dominacja białej struktury w krzemieniu wybieranym do obróbki. Następnie głos zabrał Cezary Łutowicz, który podziękował za to, że wystawa ta nabrała międzynarodowego charakteru goszcząc w Bratysławie. Podziękowania skierował do obecnej na finisażu Moniki Olech przedstawiciela Ministerstwa Spraw Zagranicznych, byłej wicedyrektor Instytutu Polskiego w Bratysławie. Następnie goście finisażu mieli możliwość skorzystania z kuratorskiego oprowadzania po wystawie.

Ostatnim, zamykającym akcentem Festiwalu Krzemienia Pasiastego był koncert Łukasza Jemioły - wokalisty, gitarzysty, kompozytora i autora tekstów - od lat czynnie koncertującego, odnoszącego sukcesy na międzynarodowych i ogólnopolskich festiwalach muzycznych.

Występ wokalisty miał miejsce na Rynku Starego Miasta tuż przy sandomierskiej studni. Wokalista zaprezentował kilka własnych kompozycji, skomponowanych w klimacie muzycznym retro, jazzu, poezji śpiewanej, ale także sięgnął do najbardziej znanych utworów Marka Grechuty czy Zbigniewa Wodeckiego. Tym muzycznym akcentem zakończył się tegoroczny Festiwal Krzemienia Pasiatego.

Jego organizatorem głównym było Miasto Sandomierz na czele z Panem Marcinem Marcem – Burmistrzem Sandomierza

oraz:

Towarzystwo Naukowe Sandomierskie
Sandomierskie Centrum Kultury
Muzeum Zamkowe w Sandomierzu
Polska Organizacja Turystyczna
Galeria Cezarego Łutowicza
Galeria Otwarta Mariusza Pajączkowskiego
Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi
Fundacja artystyczna GA MON
Lokalna Organizacja Turystyczna Partnerstwo Ziemi Sandomierskiej
Hotel Sarmata
Pracownia artystyczna Krzesimowscy
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze oddział w Sandomierzu

Patronat medialny objęli:
Radio Kielce, Radio Leliwa, Tygodnik Nadwiślański, Echo Dnia i iTVWisła.

Referat wygłoszony przez Pana Cezarego Łutowicza, podczas konferencji o krzemieniu pasiastym: