14 Pułk Ułanów Jazłowieckich wkroczył do Sandomierza

Uroczystość patriotyczna poświęcona 14. Pułkowi Ułanów Jazłowieckich odbyła się 11 czerwca 2022 r. w Sandomierzu. Wydarzenie rozpoczęło się od przemarszu kawalerii i wojsk pieszych od ulicy Sokolnickiego na Rynek Starego Miasta oraz zajęcia szyku do marszu. Następnie złożono meldunek kpt. Kamilowi Kucharskiemu z 3 Sandomierskiego Batalionu Radiotechnicznego. Podczas kolejnej części wydarzenia zaprezentowana została historia 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich i jego związku z Sandomierzem. Udział w uroczystości wzięli liczni turyści, mieszkańcy miasta oraz burmistrz Sandomierza Marcin Marzec.

Zalążkiem pułku był utworzony w lutym 1918 roku w mołdawskiej miejscowości Ungheni szwadron polski, skupiający Polaków służących wcześniej w armii rosyjskiej. Po nieudanej próbie dołączenia do II Korpusu Polskiego, w obliczu groźby rozbrojenia przez Niemców, szwadron dołączył do 2. pułku konnego rosyjskiej Armii Ochotniczej, zachowując jednak polskie oznaki i komendę. Wraz z „białymi” oddziałami szwadron przeszedł na Kubań w południowej Rosji i brał udział w walkach z bolszewikami między innymi pod Tarhową, Wielikokniażeską, Jekaterynodarem, Biełoglinną i Tichoriecką. W połowie sierpnia 1918 roku szwadron mocą umowy pomiędzy dowódcą rosyjskiej Armii Ochotniczej i generałem Lucjanem Żeligowskim podporządkowany został tworzącym się na Kubaniu oddziałom polskim. Wkrótce szwadron zreorganizowano jako dwuszwadronowy dywizjon, którego dowódcą został we wrześniu major Konstanty Plisowski. W październiku 1918 roku został zorganizowany trzeci szwadron (oficerski), a oddział oficjalnie przyjął nazwę Dywizjon Jazdy przy 4. Dywizji Strzelców Polskich. W drugiej połowie stycznia 1919 roku dywizjon przewieziony został drogą morską do Odessy na Ukrainie. Tam przyjął licznych ochotników i został rozwinięty w Pułk Ułanów 1. Dywizji Jazdy pod dowództwem majora Plisowskiego. Oddział liczył 98 oficerów oraz 530 podoficerów i ułanów w czterech szwadronach liniowych, szwadronie karabinów maszynowych i plutonie łączności. 1. szwadron pułku walczył u boku wojsk francuskich, greckich i „białych” rosyjskich z bolszewikami w okolicach Odessy i pod Tyraspolem. W kwietniu siły koalicyjne opuściły Odessę, odchodząc do Besarabii w Rumunii. Polacy osłaniali odwrót sojuszników, a pułk ułanów przekroczył graniczny Dniestr jako ostatni. Po dwumiesięcznym pobycie w Besarabii 15 czerwca 1919 roku niedaleko Śniatynia pułk ułanów przekroczył granicę rumuńską i przybył do Polski.

Po zaprezentowaniu historii ułanów odbył się apel poległych oraz salwa honorowa w wykonaniu sandomierskiego plutonu reprezentacyjnego.

Główną atrakcją podczas wydarzenia była inscenizacja wkroczenia 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich w granice Polski pod Śniatyniem. Zwieńczeniem obchodów był piknik oraz pokaz sprawności bojowej kawalerii na placu Jana Pawła II, podczas którego zaprezentowano bojowe możliwości wykorzystania kawalerii – zapomnianej na współczesnym polu walki jednostki.